München 2010(2), Dachau

Tijdens onze afgelopen vakantie in de omgeving van München, hebben we ook het "Herdenkingsmonument Concentratiekamp Dachau" bezocht. Dit monument werd in 1965 op initiatief van en volgens de plannen van de overlevenden, verenigd in het "Comité International de Dachau", opgericht.

Op 22 maart 1933 werd in Dachau Duitslands eerste concentratiekamp opgericht, het was aanvankelijk een kamp voor "politieke gevangenen".  Hier werden in eerste instantie mensen gevangen gehouden, die in de ogen van het "Hitler regime" zogenaamd  potentiële  tegenstanders waren. Het was een straf-werkkamp.  Later werden er vele andere bevolkingsgroepen gedetineerd, zoals Joden, zigeuners, homo's, geestelijken, etc. Hoewel het in principe geen vernietigingskamp was, zijn er vele mensen door de erbarmelijke omstandigheden van honger, ziekte en uitputting om het leven gekomen.  Daarnaast voerde de kampleiding een regime van geweld en terreur ten opzichte van de gevangenen.  Volgens verhalen van overlevenden vonden er zeker executies en
moordpartijen plaats. In de twaalf jaar dat het kamp bestond zaten er meer dan 200.000 mensen gevangen en van hen vonden er meer dan 43.000 de dood. Op 29 april 1945 werden de overlevenden door de Amerikaanse troepen bevrijd.

Bij aankomst voordat je de poort doorgaat met het opschrift:

"Arbeit macht frei", 

zie je nog een stukje van het perron en werd ik in gedachte meteen geconfronteerd met de chaotische toestanden, die deze aankomsten teweeg moeten hebben gebracht bij hen, die hier aankwamen.

Alle nieuw aangekomenen moesten door deze poort in het z.g.Jourhaus naar binnen. De betekenis van de naam Jourhaus slaat op het feit dat in het gebouw een 24-uurs dienst van de SS-wachtposten gold. Vanuit dit gebouw/wachttoren werd dag en nacht alles in de gaten gehouden.

Binnen ligt voor ons de "Appellplatz", waar de gevangenen zich iedere dag voor het tel-appel  's morgens en 's avonds moesten opstellen.

Tegenwoordig staat op de "Appellplatz" als onderdeel van een Internationaal Gedenkteken onderstaande muur met een aansprekende tekst in vier talen. Hieronder de Engelse versie: "May the example of those who were exterminated here between 1933-1945, because they resisted nazism help to unite the living for the defence of peace and freedom and in respect for their fellow men".

In  het voormalige "Wirtschaftsgebäude" is een tentoonstellingsruimte ingericht, met filmzaal, administratie, archief, bibliotheek en studieruimten. Hierin bevonden zich de keuken, de kledingkamer, de werkplaatsen en de badruimte.

Voordat wij verder zijn gegaan, hebben we eerst in de filmzaal een documentaire over Dachau bekeken.  Dit maakte zoveel indruk, dat we erna de buitenlucht opgezocht hebben om het te verwerken, onbegrijpelijk dat deze dingen konden gebeuren.  Hieronder een sculptuur van Nandor Glid eveneens een onderdeel van het Internationaal gedenkteken, een sculptuur, die deze verschrikkingen indringend tot uiting brengt.

Gelijktijdig kwamen we tot de conclusie, dat als je in de huidige tijd/het recente verleden om je heen kijkt er nog altijd de vreselijkste dingen gebeuren.

Tegenover het "Wirtschaftsgebäude" het huidige tentoonstellingsgebouw bevonden zich de barakken, twee rijen van zeventien barakken met daar tussenin de "Lagerstrasze" oftewel de Kampstraat.  Deze Kampstraat was de ontmoetingsplek voor de gevangenen tijdens hun weinige vrije uren. De populieren in het midden tussen de barakkenrijen zijn door de gevangenen geplant.

De barakken zijn in 1964 wegens bouwvalligheid afgebroken, een tweetal is gereconstrueerd.(zie foto barak hierboven)
De barakken waren ingericht voor 200 personen, maar tegen het einde van de oorlog waren zij met 2000 personen rampzalig overvol.

In de barakken 1,3 en 5 werden door SS-artsen vanaf 1942 afgrijselijke, mensonterende medische experimenten uitgevoerd.

Buiten de verharde paden tref je op het terrein en ook op de plaatsen waar de barakken gestaan hebben groffe kiezel (grind) aan.  Ik heb niet ontdekt of dit symbolisch was voor de vele mensen, die er gedetineerd zijn geweest, maar zelf heb ik dat zo wel ervaren. Ik heb dan ook één steentje meegenomen en verwerkt bij onderstaande senryu, als een persoonlijk monumentje.

Diverse geloofsgemeenschappen hebben in de loop der jaren ieder hun eigen gedenkplaats opgericht, zo zijn er: De katholieke Doodsangst van Christus kapel (1960). Joodse Herdenkingsplaats (1967). Evangelische Verzoeningskerk (1967). Russisch Orthodoxe kapel (1995).

Omdat vele gevangenen naast de executies aan ontberingen en ziektes overleden, werd in 1940 een crematorium gebouwd en in 1942/1943 nog een tweede. De vele doden werden in deze ovens gecremeerd.

In de tuinen rondom het complex zijn nu diverse "asgraven" en massagraven met de overblijfselen van duizenden onbekende slachtoffers.

Hieronder een van de massagraven.

Het was dan ook praktisch onmogelijk om via de omheining te ontsnappen getuige onderstaande afbeelding.  Er was de wachttoren, een grasstrook, de greppel en de omheining beide met geëlektrificeerd prikkeldraad.
Wanneer een gevangene ook maar een voet op de grasstrook zette, dan werd er op hem geschoten. Menig gevangene verkoos de dood  boven het ondraaglijk lijden, doordat hij zich op de grasstrook begaf.

Ik zou nog willen opmerken dat er in de tentoonstellingsruimte een indrukwekkende hoeveelheid aan informatie te vinden is.Onder andere een overzicht van de tientallen z.g. "Auszenlager" (buitenkampen), zo waren er kampen bij de BMW en de Messerschmittfabrieken en bij talloze andere industrieën.
Alle gevangenen werden in categorieën ingedeeld, ieder met een eigen insigne.  Laten we hopen dat dit nooit meer voorkomt en dat eenieder gerespecteerd zal worden, onafhankelijk van status, ras, geloof of geaardheid. Tenslotte wil ik dit indrukwekkende bezoek aan Dachau afsluiten met het onderstaande gedenkteken.

—————————————————————

verloren vrijheid

vernederd, vertrapt, vermoord

drama in Dachau

—————————————————————

Copyright  © jeer 2010